دیر زمانی است که مردمان ایرانی و بسیاری از جوامع دیگر، در آغاز فصل زمستان مراسمی را برپا میدارند که در میان اقوام گوناگون، نامها و انگیزههای متفاوتی دارد. در ایران و سرزمینهای همفرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام «شب چله» یا «شب یلدا» نام میبرند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است. به دلیل دقت گاهشماری ایرانی و انطباق کامل آن با تقویم طبیعی، همواره و در همه سالها، انقلاب زمستانی برابر با شامگاه سیام آذرماه و بامداد یکم دیماه است. هر چند امروزه برخی به اشتباه بر این گمانند که مراسم شب چله برای رفع نحوست بلندترین شب سال برگزار میشود؛ اما میدانیم که در باورهای کهن ایرانی هیچ روز و شبی، نحس و بد یوم شناخته نمیشده است. جشن شب چله، همچون بسیاری از آیینهای ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد.
خورشید در حرکت سالانه خود، در آخر پاییز به پایینترین نقطه افق جنوب شرقی میرسد که موجب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب میشود. اما از آغاز زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید دگرباره بسوی شمال شرقی باز میگردد که نتیجه آن افزایش روشنایی روز و کاهش شب است.
به عبارت دیگر، در ششماهه آغاز تابستان تا آغاز زمستان، در هر شبانهروز خورشید اندکی پایینتر از محل پیشین خود در افق طلوع میکند تا در نهایت در آغاز زمستان به پایینترین حد جنوبی خود با فاصله 5/23 درجه از شرق یا نقطه اعتدالین برسد. از این روز به بعد، مسیر جابجاییهای طلوع خورشید معکوس شده و مجدداً بسوی بالا و نقطه انقلاب تابستانی باز میگردد. آغاز بازگردیدن خورشید بسوی شمالشرقی و افزایش طول روز، در اندیشه و باورهای مردم باستان به عنوان زمان زایش یا تولد دیگرباره خورشید دانسته میشد و آنرا گرامی و فرخنده میداشتند.
بنای ششم این محله آب انبار است که سردر آب انبار با تاق رومی به بلندی 8.4 متر و عرض دهانه 5 متر است که در دو طرف آن 2 سکو به ابعاد 2.75 متر در 67 سانتیمتر و بلندی 95 سانتیمتر از جنس سنگ مرمر قرار دارد که حدود 200 سال قدمت دارد.
بالای کاشیکاریهای 3 جبهه به فاصله تقریبی 10 سانتیمتر یک کتیبه کاشی کمربندی به عرض 18 سانتیمتر آغاز میشود که سه جبهه را دور میزند ولی بخش غربی آن فرو ریخته است و متن کتیبه به خط ثلث سفید در زمینه آبی است و حدیثی از پیامبر اسلام درباره اکرام و یاری سادات نقل میکند.
در متن کاشیکاریهای این بنا نام بانی و تاریخ ساخت مشخص نیست ولی گفته شده که این آب انبار همراه با 6 آب انبار دیگر در روستاهای طامه، ابیازن، خفر، چیمه، کمجان و برز را حاج ابوالقاسم طامهای در زمان محمد شاه قاجار ساخته است.
آب انبار از کف کوچه تا محوطه شیر آب جمعا دارای 33 پله سنگی است به بلندی هرکدام حدودا 35 سانتیمتر یا بیشتر است و سطح خارجی مخزن آب انبار دارای گنبدی بدون ساقه است به محیط 24 متر با 2 بادگیر نیمه خراب در دو طرف آن است.
حمام افوشته که متعلق به قرن 9 هجری است، در سطحی پایینتر از کوچه قرار دارد و با پاگردی قبل از ورودی و پله، به هشتی کوچکی وارد می شود که سنگ نوشتهای به دیوار مقابل در ورودی نصب شده است.
صفههای رواق جنوب غربی حدود 50 سانتی متر از کف رواق بالاتر قرار دارد و در وسط هر 3 رواق، حوض آب کم عمقی با دیواره و فواره سنگی ایجاد شده است.
حوض میانی به صورت کثیرالاضلاع هشت ضلعی و 2 حوض دیگر به صورت 6 ضلعی است و سقف همه قسمتهای حمام از نوع طاق ضربی گنبد دار بوده که بلندتر از سطح کوچه قرار گرفته است.
در سه جبهه رختکن شمال شرقی آن سه شاه نشین یا صفه به ارتفاع 5 سانتی متر از کف رواق قرار دارد که صفه شمال شرقی به صورت محرابی 5 ضلعی است.
در محلهای به نام افوشته در شهر نطنز، اثر تاریخی زیبا و منحصر به فرد متعلق به دورههای مختلف تاریخی در کنار هم، باعث خلق یک شگفتی در دنیای تاریخ شده است.
در سمت جنوب شرق نطنز، محلهای به نام افوشته قرار دارد که در بین درختان سرسبز و سر به فلک کشیده، مانند نگینی درخشان و سبز خودنمائی میکند.
این محله تاریخی و زیبا، تاریخی عظیم و منحصر به فرد را با خود یدک میکشد که نشان دهنده آن است که این محله آرام و ساکت، روزگاری منطقهای بزرگ و مهم بوده است.
قرارگیری خانه سورگاه، مقبره سید حسن واقف، مقبره میرسید واقف، حمام، شربتخانه، آب انبار، مسجد، حسینیه و خانقاه در کنار هم در فاصله چند متری از یکدیگر، گواه این ادعا است که این نقطه مکانی شلوغ و با اهمیت بالا بوده است